SERDAR ÖKTEM

       Bu kitabımız Türk müziğine ışık tutan çok önemli eserler veren Cem Behar’a ait. Ali Ufki ise 16. yüzyılın en önemli Klasik Türk müziği kaynaklarından biridir. Gerek müzik insanlarının gerekse okur-yazar herkesin arşivinde bulunması gereken bir kitap deyip yargımızı en baştan söyleyelim ve kitabımızı tanıtmaya geçelim, ama eğer isterseniz kısaca Cem Behar’ı tanıyalım önce.

 

    Cem Behar 1946 yılında doğdu. Müzik çalışmalarına Fikret Bertuğ ile başladı. Daha sonra Emin Ongan ve Niyazi Sayın ile çalıştı. Daha önce yine bu sütunlarda eleştirisini okuduğunuz 18. yüzyılda Türk müziği isimli eseri ile Klasik Türk Müziği  üzerine Denemeler isimli iki kitabı daha vardır. Prof. Cem Behar Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesidir.

 

    Ali Ufki (Wojciech Bobowski) Polonya asıllıdır. 17. yy başlarında Galiçya’nın Lwow kentinde doğmuş, Latince, Yunanca ve müzik eğitimi görmüştür. 30 yaşlarında Osmanlılara esir düşmüş ve İstanbul’a getirilmiştir. Sarayda hahende ve santûri olarak çalıştı.1650’li yıllarda yüzlerce saz semaii, türkü,beste ve ilahiyi notaya alarak Mecmua-yı saz u söz ismiyle bir nota derlemesi oluşturur. O dönemde Osmanlılarda hiçbir şeyin yazıya geçirilmediğini gözönüne alırsak yaptığı işin önemini daha iyi anlayabiliriz. Ali Ufki sayesinde (ne yazık ki gene bir yabancı) Türk müziği tarihinin önemli bir kısmı aydınlığa kavuşmuştur, çünkü Orta Doğu için imkansız olan şey gerçekleşmiş 3,5 yy.  önceki eserler  tarihe geçme fırsatını bulmuştur. Orta Doğu’nun diğer ülkeleri için yazılı ilk eserler 19. yy.’ın başlarına aittir. Ali Ufki üç müziksel metin yazmıştır. Bunlardan biri Mezmurlar’dır. İşte elimizdeki kitap onun bu eserini ve bilinebildiği kadarıyla oldukça ilginç geçen yaşamı ile eserlerini tanıtıyor bizlere.

 

    Mezmurlar yazması 10 sayfadır. Her mezmurun ilk kıtası notasının altına,hangi hecenin hangi notayla okunacağına dikkat edilerek yazılmıştır. Notayı sonra diğer kıtalar izler. Mezmur sözcüğü Hazret-i Davud’un Tanrıya yakarış ve şikayetlerini dile getiren şiirsel metinlerin her birine verilen addır. Toplam 150 tanedir. Hazret-i Davud tarafından saz eşliğinde okundukları söylenir. Havra ve kiliselerde bugüne dek okunmuşlardır. Cem Behar, Ali Ufki’nin ilk kez  bir Türkçe  Besteli Mezamir (Mezmur’un çoğulu) kitabı hazırlamak istediğini belirtiyor kitabında. Ali Ufki bu el yazmasında Hazret-i Davud’un ilk 14 Mezmurunun Türkçe çevirisi ve bu çeviriye yaptığı bestelere yer vermiş. Notalarda  tempoyu belirtecek hiçbir işaret  ve usul ayrıca ölçü çizgisi yoktur. Ancak her mezmur notasının başında makam belirtilmiştir.

 

    Bu noktaya kadar Ali Ufki’nin yaşamını ve Mezmurlar yazmasını inceleyen kitap buradan sonra Mezmurların çevirilerini, notalarını ve orjinal nota ve güfteleri veriyor. Geriye ise önce bu kitabı okumak sonra zaten hazır olan nota ve güfteleri yorumlayarak bir CD-Kaset çalışması yapmak sonra da eserleri bir konserde yorumlamak kalıyor. Son söylenenler bu satırların yazarı ile geçmiş müziğimizle ilgilenen bazı değerli araştırmacı müzisyenlerin-Yalçın Tura-Ruhi Ayangil vb.- görevi. Sanırım tarihe bırakılacak kültürümüz ihmal etmeye gelmez. Gerek yazılı gerekse kayıtlı olarak her konuyla ilgili kişi üzerine düşeni zaman geçirmeden yapmak durumundadır. Önce okuyucular, sonra yazarlar, sonra müzisyenler, sonra konser organizatörleri-örneğin Cemal Reşit Rey konser salonu-sonra da televizyoncular-örneğin bu satırların yazarı- haydi bakalım görev başına……….

 

Son bir söz, lütfen Ali Ufki'nin Ruhi Ayangil orkestra ve korosu tarafından seslendirilen Uyan Ey Gözlerim isimli ilahisine ulaşmaya çalışın. You Tube'da var ancak albümü bulup satın almanız da fayda var diyorum. Ve sırf bu nedenle bu albümün müziklerini ya da görüntü linklerini buradan paylaşmıyorum yani bir görev de dinleyicide.